تجربه جدی در مبارزه با مفاسد در دوران بازرسی وزارت خارجه. او در وزارت خارجه نه فقط تجربه دیپلماتیک، بلکه تجربه مفصلی نیز در مبارزه با مفاسد دولتی این وزارتخانه داشته است. اخراج 17 سفیر یکی از عملکردهای قاطع او در این دوران است که البته خیلی‌ها را نیز از او گلایه‌مند کرده است. دکتر سعید جلیلی بیش از دو دهه است در موقعیت‌های سیاسی مختلف از وزارت خارجه گرفته تا کاندیداتوری برای مجلس نگاه و منش ویژه خود را نشان داده است. نگاه و منشی که او را نه فقط در مقایسه با نامزدهای مطرح شده برای انتخابات سال 92، بلکه در میان عموم چهره‌های سیاسی و فرهنگی کشور متمایز می‌سازد. به‌طور خلاصه و فهرست‌وار برخی از این ویژگی‌ها را مرور کرده‌ایم، نکاتی که شرح بیشترشان را می‌توان با مراجعه به تاریخچه زندگی سیاسی و مدیریتی او و گفتارها و نوشته‌هایش که برخی از آن‌ها اکنون در همین سایت(drjalily.com) گردآوری شده است، یافت.

الف) ویژگی‌های فکری و گفتمانی:
1- دیدگاه قرآنی و آشنایی نزدیک با منابع فقاهتی (تجلی اصلی این ویژگی را می‌توان در گفتمان «حیات طیبه» که از سال‌ها پیش توسط او ترویج می‌شود یافت).
2- تأکید همیشگی بر لزوم داشتن گفتمان و شعار عینی (و به‌دور از کلی‌گویی و انتزاعی بودن) برای احراز مناصب بالأخص ریاست جمهوری.
3- تحصیل و تخصص در علوم انسانی (به‌عنوان یکی از چالش‌برانگیزترین حوزه‌های تمدن‌سازی) و داشتن تئوری‌های سیاسی و اجتماعی (دو پایان نامه ارشد و دکترای ایشان و گفتارهایی که تا کنون از ایشان منتشر شده گویای این نکته است).
4- نگاه فرهنگی به انقلاب و مردم و فرصت انتخابات، نداشتن سیاست‌زدگی‌های رایج و عدم پیروی از مشهورات سیاسی در ارائه تحلیل‌ها و اتخاذ مواضع خود.

ب) ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی:
5- او چه در مباحث نظری‌اش، چه در رفتار شخصی‌اش و چه در رفتار مدیریتی و سیاسی‌اش رویکردی اخلاقی دارد. بویژه کم‌گویی، تریبون‌گریزی، قانون‌پذیری و پرهیز او از خودنمایی و منتسب کردن خود به رهبری.
6- او تجربه دو دوره مبارزه انتخاباتی سالم و اخلاقی در انتخابات مجلس ششم و هفتم شورای اسلامی از مشهد را دارد. یعنی در زمانی که مثل همیشه امثال فلانی و بهمانی در لیست‌های مدعی پیروی از امام و رهبری ترویج می‌شدند و امثال دکتر جلیلی به سبب نداشتن هیچ پشتوانه سیاسی و اقتصادی خاصی، قربانی «هوالمطلوب‌»ها می‌شدند.
7- سلامت اقتصادی، ساده‌زیستی، اشرافیت‌گریزی و منش مردمی او حتی در عالی‌ترین مناصب از بین نرفته است. او هنوز با پرایدش رفت و آمد می‌کند و در نماز جمعه تهران میان عموم مردم به نماز می‌ایستد و در همه این موارد هیچ خودنمایی و مانوری ندارد.
8- سه ویژگی قاطعیت، سلامت و زیرکی، همزمان باعث شده‌اند او از دور و بری‌های فاسد بهره‌ای نداشته باشد و حتی مثل رجال خدمتگزاری نباشد که منفعت‌طلبان زیرک و منافق از موقعیتشان سوء استفاده می‌کنند.
9- به‌سبب سلامت، کم‌گویی و اخلاق سیاسی‌اش نه تنها از نظر مردم بلکه از سوی جریانات و رجال مختلف نظام، هرچند قبولش نداشته باشند، شخصیتاً مورد احترام است. او چیزی برای زیر سؤال بردن ندارد و مجالی برای مجادلات سیاسی با دیگران ایجاد نمی‌کند.

ج) ویژگی‌های مدیریتی:
10- تجربه «مدیریت عالی ملی» در شورای عالی امنیت ملی. در زمانی که خیلی‌ها تصور می‌کنند مدیریت اجرایی کشور یک کار فنی و اجرایی محض است، باید توجه داشت که عنصر مدیریت و توان ساماندهی هماهنگ دستگاه‌های متعدد نظام ذیل دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی یک تجربه مدیریتی کلان و در تراز ریاست جمهوری است.
11- تجربه «مدیریت بحران» در شورای عالی امنیت ملی. علاوه بر پرونده‌های ریز و درشت امنیتی و اقتصادی و سیاسی که در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی حل و فصل می‌شود، دو تجربه مدیریت مذاکرات هسته‌ای و مدیریت شورای عالی امنیت ملی در دوران فتنه، توان بالای او برای مدیریت کردن در شرایط ویژه و بحرانی را نشان می‌دهد.
12- تجربه «مدیریت ستادی» در شورای عالی امنیت ملی. از ویژگی‌های دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، تمرکز بر مسائل مشترک دستگاه‌های نظام و انجام کاری از قبیل کانون‌های تفکر برای یافتن راه حل‌های راهبردی و سپس مدیریت شبکه‌ای میان دستگاه‌ها برای پیش‌برد راه حل‌های اتخاذ شده است. کاری که یک رییس جمهور نیز باید در سطحی کلان‌تر از عهده آن برآید.‌
13- تجربه جدی در مبارزه با مفاسد در دوران بازرسی وزارت خارجه. او در وزارت خارجه نه فقط تجربه دیپلماتیک، بلکه تجربه مفصلی نیز در مبارزه با مفاسد دولتی این وزارتخانه داشته است. اخراج 17 سفیر یکی از عملکردهای قاطع او در این دوران است که البته خیلی‌ها را نیز از او گلایه‌مند کرده است.
14- و آخر این که او تجربه کار در همه دولت‌ها را دارد. جلیلی با حفظ اصول خود و البته بدون داشتن تیم‌های سربار و حلقه های بسته اطرافیان، یک تجربه طولانی از مدیریت دولتی دارد که هم توان تعامل سازنده او و هم ثبات منش او را نشان می‌دهد. البته حضور جلیلی در دوره به‌اصطلاح اصلاحات، به‌طور کامل تحمل نشد و او مدتی را نیز در بیت رهبری مشغول فعالیت شد، موقعیت ویژه‌ای که اصرار داشت در تبلیغات انتخاباتی‌اش برای مجلس، بر آن مانور داده نشود.

د) ویژگی‌های سیاسی:
15- او نه فقط نماینده رسمی رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی است، که در سابقه خود کمترین انحراف یا کوتاهی از منویات ولایت نداشته است.
16- هیچ‌گونه تعلق سیاسی و سابقه همکاری با احزاب و جریانات سیاسی را ندارد. نه وامدار گروهی است و نه تحت تأثیر جریانی.
17- بواسطه مدیریت انقلابی مذاکرات هسته‌ای، نماد شعارهای بین‌المللی انقلاب و استقلال‌طلبی و استکبارستیزی ایران برای دوستان و دشمنان انقلاب در سطح جهان است؛ قاطع و انقلابی، بی آن که حاشیه داشته باشد.
18- ابتکار، کیاست، هوشمندی و استقلال رأی سیاسی را با هم دارد.
19- وسواس بیش از حدی بر قانون و بهره‌برداری غیرشخصی از فرصت‌های عمومی دارد. نمونه‌ اخیرش همین تأخیر در ورود به میدان مبارزه انتخاباتی.
20- حضور سیاسی‌اش در انتخابات مجلس و تحلیلش از بایسته‌های انتخابات 92 نشانگر نگاه فرصت‌محور و رو به جلوی اوست. بر خلاف حضورها و احساس تکلیف‌ها یا تحلیل‌های دیگرانی که یا خود را به عنوان منجی وارد صحنه می‌کنند و یا با نگاهی تهدیدمحور و محافظه‌کارانه فقط در فکر دفع خطر رقبا هستند.
21- مقایسه دیدگاه‌ها و مواضع او (مثلاً در انتخابات مجلس سال 78 و امروز) نشان می‌دهد جلیلی در طول سال‌های گذشته دارای ثبات نظری و عملی در عرصه سیاست بوده و برخلاف بسیاری از سیاسیون در حال آزمون و خطا یا تطور سیاسی نبوده است. از ابتدا مبنای صحیح خویش را داشته و در همان مسیر پیشروی کرده است.
22- او علاوه بر رابطه سازنده‌ و البته مستقل و اصولی‌اش با نخبگان، دولت‌ها و دستگاه‌های مختلف که پتانسیل مدیریتی او را بالا می‌برد، از محبوبیت ویژه‌ای نیز میان نیروهای حزب‌اللهی برخوردار بوده و در صورت نامزدی در انتخابات، قابلیت جهت‌دهی جریانی به آنان را با استقلال از گروه‌های سیاسی دارد، چه رأی بیاورد و چه رأی نیاورد.