پس از شناسایی عوامل مؤثر در فقر افراد و جوامع، گام بعدی بررسیراههای درمان فقر است. در این فصل با دو نگرش به این مسئله میپردازیم.
نگرش اول، نگاهی کوتاه مدّت و مقطعی به این مشکل است و به سببوضعیت بسیار ناگوار برخی از تهیدستان، به شناسایی و تبیین راههایکوتاهمدت و ضربتی برای رویارویی با این مشکل میپردازد. نگرش دوم،راههای اساسی پیشگیری و درمان فقر را مورد بررسی قرار میدهد. نگرشدوم رامیتوان بلندمدت نامید؛ زیرا فقر در طول زمان ایجاد میشود و بهطور طبیعی درمان اساسی آن به زمان و برنامهریزی منظم و دقیق نیاز دارد.البته هدف این مباحث برخورد بامسئله در سطح کلان است و مشکل افراد درضمن آن مورد توجه قرار میگیرد.
راههای کوتاه مدت
چنانکه گفته شد، در این راهها هدف رسیدگی به تهیدستانی است که درموقعیتی ناگوار بهسر میبرند و تأخیر در رسیدگی به وضع آنها به ساقط شدنآنها از هستی و زیانهای جبران ناپذیر میانجامد. درمان ضربتی فقر در سهمرحله تحقّق مییابد.
1ـ گام نخست، شناسایی این گروه از تهیدستان است. بهطور طبیعی، دراین مقطع نمیتوان کار دقیق و کارشناسانهیی در اینباره انجام داد. باید ازآمارهای موجود یا راههای دیگر، که در کوتاهترین زمان و با کمترین آثارجنبی نتیجه میدهد، بهره برد؛ برای مثال میتوان از پایگاههای مطمئنی چونمساجد محل در شناسایی چنین افرادی استفاده کرد.
2ـ گام بعدی تأمین بودجهی طرح است. برای تأمین بودجه، سه راه وجوددارد: الف) دولت؛ ب) وجوه شرعی مانند خمس و زکات؛ ج) کمکهایمردمی.
بیتردید ائمّهی جمعه و جماعات، صدا و سیما و مطبوعات در بالا بردنمیزان کمکهای مردمی نقش موثر دارند.
3ـ گام سوم، رساندن وجوه به تهیدستان شناسایی شده است. دراین مرحلهنیز باید از مطمئنترین و کمهزینهترین مسیر استفاده کرد. برخی از نهادهاییکه سابقهی موفقتری در این زمینه دارند، میتوانند به عنوان بازوی اجرایی وهمآهنگ کنندهی طرح به کار گرفته شوند. همچنین مسجدها، که در شناساییتنگدستان و گردآوری کمکهای مردمی نقشی موثر داشتند، میتوانند دراین مرحله بسیار سودمند باشند؛ یعنی در هر محل، میتوان به یاری افرادنیکوکار و جوانان فعّال، که زیر نظر امام جماعت در هستههای مردمیسازماندهی میشوند، این مهم را انجام داد. البته میتوان خانوادههایتنگدست را به افراد نیکوکار معرفی کرد تا عملیات کمکرسانی بدون واسطهتحقق یابد.
دربارهی شیوهی اعطای کمک بین افراد نیز، با توجه به موقعیت و مشکلخاص افراد و نیز وضعیت اقتصادی جامعه، راههای مختلفی وجود دارد.کمکها میتواند نقدی یا غیرنقدی باشد. کمکهای نقدی، با توجه بهوضعیت افراد، میتواند بهشکل بلاعوض یا وام قرضالحسنه باشد. کمکهایغیر نقدی نیز میتواند به صورت کالا (خوراک و پوشاک و ...) یا حواله و بهابرگ (بن) توزیع شود.
اسکان بخشی از فقرا، که در موقعیت اقتصادی ناگواری قرار دارند، درمجتمعهای مسکونی، علاوه بر تسهیل کمکرسانی و حلّ مشکل مسکنآنها، زمینه را برای درمان اساسی فقرشان فراهم میکند
