موضوع محیط زیست و ضرورت صیانت و حمایت از آن در تمام ادوار تاریخ بشر، اهمیت ویژه ای داشته است تا جایی که این امر، انسان ها را واداشته که در چند دهه اخیر با وضع مقررات و قواعد ویژه ای حقوق خاصی را تحت عنوان حقوق محیط زیست تدوین کنند.

محیط زیست، از اصلی ترین دغدغه های بشر و جهان مدرن در چند دهه گذشته بوده است. از این رو مبنا، ایجاد و تحول حقوق و تکالیف آن ـ داخلی و بین المللی ـ از مسائل بسیار مهمی به شمار می آید که بسیاری از صاحب نظران، دولت مردان و شماری از سازمان های جهانی  و معاهدات بین المللی را به خود مشغول کرده است.

آسیب های زیست محیطی با ظهور انقلاب های صنعتی در قرن هیجدهم به ویژه در جهان صنعتی غرب شکل بسیار ملموس تری به خود گرفت و پس از آن در قرن بیستم خسارات زیست محیطی با اتفاقاتی همچون فاجعه نیروگاه چرنوبیل شکل عینی تر و بحرانی تری به خود گرفت.

امروز تهدیدهای زیست محیطی دامنه وسیعی را در بر می گیرد؛ آب و هوا، میزان حرارت و گرم شدن دمای زمین، بالا آمدن سطح دریاها، حفظ گونه های مختلف و به ویژه گونه های نادر گیاهی و جانوری، فرسایش لایه ازن، آثار فعالیت های صنعتی ناشی از اعمال انسان و ... منشأ ضایعات گسترده تری شده اند.

محیط زیست در حکومت مهدوی

نگاهی به روایات عصر ظهور بیانگر آن است که فضای زیست و موجودات ساکن در آن، از مواهب حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف برخوردار می شوند و طعم آسایش، آرامش و حیات طیبه مبتنی بر عدالت را خواهند چشید.

رضایت و سرور موجودات

ساکنان و موجودات در زمین و آسمان با برپایی حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از رضایت و سرور همگانی برخوردار خواهند بود. در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: « زمین از عدل پر می شود؛ همان طور که قبلا از جور پر شده بود. در خلافت او اهل زمین و اهل آسمان و پرنده در هوا، از این حکومت راضی و خوشحال هستند».(1)

فعلیت یابی همه قابلیت های محیط زیست

در حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف همه موجودات از انسان تا حیوان و نبات به عالی ترین جایگاه و تحقق تمام استعدادها قابلیت های خود می رسد. آسمان و زمین ثروت های مکنون خود را بیرون می ریزند و هر گونه آلودگی را با یاری خدا و مواهب حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از خود دور می سازند. در روایتی آمده است: « پس [حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف] مردم را خطاب می کند، سپس زمین را به عدالت بشارت می دهد. در این هنگام آسمان باران خود را عطا می کند و درختان میوه های خود را فرو می فرستند. زمین تمام رستنی های خود را عرضه می کند و خود را برای اهل عالم با این گیاهان زینت می بخشد ...؛ همچنان که زمین برای مردم گمج های خود را خارج می سازد».(2)

امنیت، صلح و دوستی میان موجودات

با برقراری عدالت مهدوی و رعایت حقوق محیط زیست، امنیت و صلح و دوستی در تمام جهان هستی برقرار می شود. کینه ها و اختلاف ها از جامعه بشری رخت بر می بندد و عوامل نزاع از عالم حیوانی و جانوری نیز برچیده می شود. همچنان که در حدیثی آمده است حیوانات وحشی امنیت می یابند، چنان که همانند چهارپایان اهلی در راه های زمین به گردش در آمده، به چرا مشغول می شوند.(3) در روایتی وضعیت آن زمان این چنین توصیف شده است: « او هم نام پیامبر است. به عدالت امر می فرماید و خود بدان عمل می کند و از منکر نهی می فرماید و خداوند توسط وی از ظلم جلوگیری می کند و شک و نبود بصیرت ها را می زداید. گرگ و گوسفند در روزگار او با هم به چرا می پردازند و ساکنان آسمان و پرنده در هوا و ماهی های دریا از او راضی و خشنود هستند».(4)

 

تطهیر و نورانیت زمین

در حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف با لطف الهی هر گونه جور و ستمی از میان برداشته می شود. مبنای حکومت امام تطهیر محیط زیست از هر گونه انحراف و آلودگی است. در حدیثی از امام رضا علیه السلام آمده است: « خداوند به واسطه او زمین را از هر گونه جور و ظلم تطهیر و منزه می کند ... پس هنگامی که وی [مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف] خروج کند، زمین با نور پروردگار نورانی گشته، ترازوی عدالت در میان مردم حکمفرما می شود. پس از آن دیگر هیچ کس ظلم نمی کند و او کسی است که زمین برایش درنوردیده می شود» .(5)

مقابله با آلاینده ها

در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: « هنگامی که قائم ما قیام کند، چهار مسجد را در کوفه منهدم می کند و هیچ مسجد مشرفی را نمی گذارد، جز اینکه کنگره و اشراف آن را خراب می کند و به حال ساده بدون اشراف می گذارد؛ شاه راه ها را توسعه می دهد، هر گوشه ای از خانه ها را که در راه عمومی واقع است، اصلاح می کند و ناودان ها را که به راه مردم مشرف است، بر می دارد؛ هر بدعتی را برطرف می سازد و هر سنتی را باقی می گذارد».(6)

استفاده از فن آوری های جدید

در عصر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف که علوم و فنون به اوج خود می رسد و دانش کامل می شود، جامعه لبریز از فن آوری های جدید، ابزار علمی جدید برای مقابله با آلاینده های صنعتی خواهد بود.

تعالی معنوی محیط زیست

در دولت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف حتی حیوانات نیز به تعالی می رسند و با کنار گذاشتن توحش، رام می شوند. حتی حیوانات عادی نیز کارهای مخربی انجام نمی دهند. گیاهان نیز به این حیات طیبه وارد می شوند. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: « وقتی با اراده خدا مهدی قیام نماید، کافران و مشرکان از قیام و ظهور وی ناراضی و نگرانند؛ زیرا اگر کافر و یا مشرکی در پشت صخره ای نهان شود، آن صخره به سخن در می آید و می گوید: ای مسلمان! در پناه من کافر یا مشرکی مخفی شده است؛ او را به قتل برسان. وی اقدام می کند و او را به هلاکت می رساند».(7)

عاری بودن قیام امام از تخریب های محیط زیستی

در دوران ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف یاران امام به نابودی ستمگران اقدام خواهند کرد و جامعه اسلامی را از لوث وجود آنان پاک می کنند. در این عصر توبه ظاهری هیچ جنایت کار یپذیرفته نمی شود. اما باید به این نکته توجه وافری داشت که نبرد با کفار و ستمگران در حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، تخریب زیست محیطی و ایجاد فجایع محیط زیستی را به دنیال نخواهد داشت. با توجه به اینکه در دوران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فهم و دانش بشری گسترش می یابد، امام می تواند با ابزارهای جدید که بر فن آوری های جدیدی مبتنی است، هم به مبارزه با سلاح های مخرب ستم کاران عالم بپردازد و هم اینکه تأثیر این سلاح ها را خنثی ساخته و آن ها را در واقع بی اثر و خلع سلاح کند. بنابراین امام می تواند با استفاده از علم زمانه خویش، شمشیر را که به منزله سلاح نمادین حضرت در روایات آمده، به سلاح ها و ابزارهای متعارف و کارآمد روز متحول سازد؛ ابزارهایی که در عین تأثیر گذاری، فاقد آلایندگی و تخریب زیست محیطی باشند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که کشتارهای امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مانند کشتارهای امروزی بی هدف نیست؛ بلکه امام با استفاده از علم لدنی خود تنها اصلاح ناپذیران را به هلاکت می رساند. ضمن آنکه بخش چشم گیری از جامعه به دلایلی همچون جنگ هایی که رخ می دهد و یا بلایای طبیعی پیش از حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از بین خواهند رفت. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: « قبل از ظهور مهدی، دو نوع مرگ و مردن گریبان مردم را می گیرد: یکی مرگ سرخ و دیگری مرگ سفید. مرگ سرخ با شمشیر است و مرگ سفید طاعون و از هر هفت نفر، پنج نفر از بین می روند و دو نفر باقی می مانند» .(8)

بنابراین در حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به موضوع محیط زیست و تعالی بخشی به آن توجه ویژه ای می شود و موجودات و محیط زیست آن ها در گستره هایی به وسعت جهان، در حیات مادی و معنوی ارتقا و تکامل می یابند.(9)

پی نوشت:

1. بحارالانوار، ج 36، ص219.

2. همان، ج 53، ص 86.

3. همان، ج 36، ص 219.

4. مهدی موعود، ص 293.

5. بحارالانوار، ج 52، ص 321.

6. مهدی موعود، ص 1121.

7. مجمع البحرین، ص 87.

8. حیدری کاشانی، حکومت عدل گستر، ص 213.

9. ر.ک: اخوان کاظمی، نگرش هایی نو به آموزه مهدویت، ص 155 ـ 140.